دموکراسی علی(ع)

«امیرالمؤمنین با خوارج در منتهی درجه ی آزادی و دموکراسی رفتار کرد . او خلیفه است و آنها رعیتش ، هر گونه اعمال سیاستی برایش مقدور بود اما او زندانشان نکرد و شلاقشان نزد و حتی سهمیه آنان را از بیت المال قطع‏ نکرد ، به آنها نیز همچون سایر افراد می‏نگریست . این مطلب در تاریخ‏ زندگی علی عجیب نیست اما چیزی است که در دنیا کمتر نمونه دارد . آنها در همه جا در اظهار عقیده آزاد بودند و حضرت خودش و اصحابش با عقیده‏ آزاد با آنان روبرو می‏شدند و صحبت می‏کردند ، طرفین استدلال می‏کردند ،استدلال یکدیگر را جواب می‏گفتند .شاید این مقدار آزادی در دنیا بی‏سابقه باشد که حکومتی با مخالفین خود تا این درجه با دموکراسی رفتار کرده باشد . می‏آمدند در مسجد و در سخنرانی‏ و خطابه علی پارازیت ایجاد می‏کردند . روزی علی امیرالمؤمنین بر منبر بود . مردی آمد و سئوالی کرد . علی بالبدیهة جواب گفت . یکی از خارجیها از بین مردم فریاد زد : قاتله الله‏ ما افقهه ( خدا بکشد این را ، چقدر دانشمند است ) ، دیگران خواستند متعرضش شوند اما علی فرمود رهایش کنید او به من تنها فحش داد .
خوارج در نماز جماعت به علی اقتدا نمی‏کردند زیرا او را کافر می‏پنداشتند . به مسجد می‏آمدند و با علی نماز نمی‏گذاردند و احیانا او را می‏آزردند .  »

از  جاذبه و دافعه علی علیه‏السلام
نوشته ی متفکر شهید استاد مرتضی مطهری